|
 | De
dingen | | | | Met
Vijf sapates – een sapate is een waardevol geschenk in een waardeloze
verpakking – van Francis Ponge is de Ergo Pers er alweer in geslaagd een
boek te maken dat alle kwaliteiten in zich verenigt. Ponge dicht over de dingen,
neemt ze au sérieux, kruipt er als het ware in en schrijft een apologie
van de materiële wereld. In die zin is hij een ecologische dichter. Ponge
toont de natuurlijkheid van de dingen, hun noodzakelijkheid. Hij spreekt over
de materialiteit. Op die manier wordt een bibliofiele uitgave van het resultaat
van deze aandacht voor het aardse de normaliteit zelve: het manuele uitgeefwerk
is al even bekommerd om het detail, het onooglijke. Degelijk vormgegeven boeken
met een waardevolle inhoud zijn nog altijd de essentie van de cultuur. Enerzijds
de aandacht voor het geestelijke leven, anderzijds de zorg voor het materiële.
Kunst bestaat maar door een drager. Het canvas van het doek is niet minder waard
dan de afbeelding. Schoonheid kan niet zonder stank. De tekst van Ponge staat
afgebeeld in het midden van het blad. De marges – het wit – eisen hun
rechten op. De bemboletter is licht weergegeven; het is geen allesbepalend zware,
kloeke letter. Bij de woorden van Ponge werden etsen van Lucassen gevoegd. Samen
met Raveel, De Keyser en Elias vormde Lucassen de zogenaamde 'nieuwe visie'. Intussen
is hij geëvolueerd naar een Picabia-achtige beeldentaal. Maar waar Picabia
de ultieme vrije geest was en van de ene stijl naar de andere fladderde, tracht
Lucassen een wereld op te roepen voorbij het rationele, voorbij het direct waarneembare.
Zijn beelden roepen primitieve volken en denkwijzen op. Hij verwijst naar het
antropologisch verleden maar ook naar het kunsthistorisch verleden en net zoals
elke kunstenaar toont hij ook onze paradoxen. Het is binnen de culturele –
en dus bij uitstek rationele – wereld dat de kunstenaar zijn hunker naar
een ander leven moet situeren. Hoe groot het formaat van dit boek ook is, toch
is het bescheiden omdat zowel de tekst als het beeld verborgen blijven. Hier moet
schoonheid behoedzaam benaderd worden. Want is ook dat niet schoonheid: vanuit
de duisternis een helderheid aanschouwen? Het bibliofiele wordt immers ook –
naast het altijd min of meer zichtbaar blijvende manuele werk en de aandacht voor
het tastbare – gekenmerkt door de behoedzaamheid, het voorzichtige, het schuwe,
de stilte en de zorgzaamheid. Door een tekst van een schrijver en een beeld van
een kunstenaar samen te brengen is een ander, derde, kunstwerk tot stand gekomen.
Een boek. | | | | | |
| | Johan
Velter in Perifeer, De
Poëziekrant 26/3, mei-juni 2002 | |
| | |
| | copyright
© ergo pers 2003 | | |
|
